De wonderlijke avonturen van een gedicht en
een foto die elkaar na 25 jaar terugvonden

Mijn gedicht "Het Dal" is eind 1995 geschreven als huiswerkopdracht voor een poëziecursus. De opdracht was, om op basis van een afbeelding een gedicht te schrijven, en we konden kiezen uit een aantal foto´s en ansichtkaarten die de docente had uitgespreid op een tafel.
Deze foto sprak mij direct aan. De sfeer, de kleuren, een onbekende omgeving die warmte uitstraalde.
Ik krabbelde op uit een moeilijke periode, vond rust uitgaan van dit beeld, en dit gedicht was het resultaat.

Helaas moest ik de ansichtkaart teruggegeven aan de docente, en ik had geen mogelijkheid om die in kleur te kopiëren. Vandaag zou je je smartphone pakken en een prachtige kleurenfoto maken. Het is goed bezien nog maar zo kort geleden, maar daarvan was toen nog geen sprake. Een zwart/wit fotokopie was het enige dat me restte. Die heeft lang boven dit gedicht op deze site gestaan, helaas zonder auteursnaam.

Inmiddels kun je met beeld zoeken op internet, maar ik vond de kleurenfoto niet.
Door een verbouwing moesten we spullen herschikken, en zo vond ik een notitie terug over die poëzieles: "Zeeland?". Navraag op de Facebook pagina Zeelandvisit, leverde als reactie dat het vrijwel zeker Retranchement was, de singel rondom de vesting. (www.douwkerke.nl).
Noorderling als ik ben, leek Douwkerke mij geschikt als Zeeuwse plaatsnaam, en Retrancement klonk militair-historisch. Toch kwam ik op juiste website: d´Ouwe Kerke in de plaats Retranchement, inderdaad een vroeger verdedigingswerk.

Ik herhaalde daar mijn vraag of het beeld bekend voorkwam.
Wie schetst mijn vreugde toen ik twee dagen later mijn e-mail opende met een bevestigend antwoord van de secretaris van de Stichting d´Ouwe Kerke, Peter de Koning, en bovendien had men de originele foto gevonden! Een foto uit 1986, "vermoedelijk gebruikt voor een ansichtkaart", als bijlage meegestuurd!

Vervolgens vroeg ik of ook nog achterhaald kon worden wie de maker van die foto was. Ook daarop kwam een positief antwoord: Franz Gittenberger, met adresgegevens. Ik schreef hem een brief met het verzoek de foto te mogen gebruiken, met een voorbeeld hoe de combinatie van foto en gedicht er uit zou gaan zien.
Twee dagen later belde Franz Gittenberger dat hij toestemming gaf, en dat er meer foto´s per post onderweg waren. Het werd een geanimeerd gesprek; we bleken niet zo heel veel te verschillen in leeftijd. De volgende dag kwam er een envelop met meer sfeervolle foto´s van Zeeuwse landschappen!
Zo vond een gedicht van 25 jaar oud z´n inspiratiebron, een foto van 35 jaar oud, terug.

"Het Dal" staat in mijn bundel uit 1999, "Hoeveel vormen kent vuur", zonder afbeelding, omdat ik de auteur niet wist.
Bij het schrijven van een later gedicht werd ik op een bijzondere manier herinnerd aan "Het Dal". In 2000 werd ik uitgenodigd door de historisch/culturele Picardtclub van de Gemeente Coevorden om een gedicht te schrijven.
Die had een jaarlijkse zitting rond een thema, waarbij een "rijmprent" werd uitgegeven, de Picardtprent.
Het thema in 2000 was: "Het onbeschermde beschermd", ofwel: hoe bescherm je plaatselijke monumenten die geen Rijksmonument zijn?
Dat vroeg om onderzoek ter plaatse, in de plaats waar ik 40 jaar eerder 3 jaar lang naar school ging.

Tijdens mijn rondwandelingen viel mij iets op: Coevorden had drie kerktorens, maar slechts één daarvan had een klok.
Daaraan kleeft een apart verhaal. De eerste keer dat ik bewust naar die klok keek, was het vijf voor drie. Een andere dag fotografeerde ik de toren, en zag pas op de afgedrukte foto´s dat de klok ook toen op vijf voor drie stond. Weer een andere dag stond ik op het grasveld achter het kasteel, en zag tot mijn verbazing dat de klok wéér op vijf voor drie stond. Dat staat in de toelichting op dat gedicht.
Op een foto staat logischerwijs een klok altijd stil. Nu had ik op drie momenten dezelfde lopende klok dezelfde tijd zien aangeven.

Jaren daarvoor had ik een andere klok dezelfde tijd zien aangeven, op een foto, die inspiratie was geweest voor dit gedicht, "Het Dal".
Toeval speelt zich af in je gedachten. De laatste drie zinnen van "Het Dal" luiden:

de kerkklok in de toren
staat stil op vijf voor drie
niemand zegt hoe laat het is.

Het originele beeld van die toren, die diagonaal in de andere hoek van ons land staat, heb ik nu teruggevonden, en ik weet nu waar die plek is. Na 35 jaar ongetwijfeld veranderd, net als in mensenlevens. Google Maps is maar behelpen; echt gaan kijken staat nu op ons wensenlijstje.

 
© Gauke Zijlstra, 2021